10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 116

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 116 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 116

Etkinlik

Okuma Çalışmaları bölümünde edindiğiniz bilgilerden yararlanarak mâni ve koşma yazma çalışması yapınız. Çalışmalarınızda metin türüne özgü yapı özelliklerini (nazım birimi, nazım biçimi), dil ve anlatım özelliklerini (ahenk unsurları, imge ve söz sanatları) dikkate alınız.

Not: Yazılan şiirler sınıfta değerlendirilir, çeşitli araç ve yöntemlerle (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb.) sergilenir.

• Cevap: Sizler için Karacaoğlan’ın yazmış olduğu bir koşmayı inceledik. Bunu sınıfınızda paylaşabilirsiniz.

KOŞMA 

Şu yuları dünyaya geldim geleli
Tas tas içtim ağuları sağ iken
Kahpe felek vermez benîm muradım
Viran oldum mor sümbüllü bağ iken

Aradılar bir tenhada buldular
Yaslandılar şivgalarım kırdılar
Yaz bahar ayında bir od verdiler
Yandım gittim ala karlı dağ iken

Farımaz da deli gönül farımaz
Akar gözlerimin yaşı kurumaz
Şimden geri benim hükmüm yürümez
Azil oldum güzellere bey iken

Karac’oğlan der ki bakın geline
Ömrümün yarısı gitti talana
Sual eylen bizden evvel gelene
Kim var imiş biz burada yoğiken

Metin İncelemesi:

Biçim Yönünden:

Nazım biçimi: Koşma.

Nazım birimi: dörtlük

Ölçüsü: 6+5 =11’li ve 4 + 4 + 3 = 11’li hece.

Türü: Lirik şiir.

Konusu: Ozan, yaşlılık günlerinde güzellerin kendisine eskiden olduğu gibi yüz vermediğini söylü­yor, bundan yakınıyor, duyduğu üzüntüsünü anlatıyor

Tema: Aşk ve ondan doğan acı, kırılan umutlar, gençlik özlemi.

Kafiye şeması: abcb dddb/eeeb/fffb.

Kafiyeli olan “Sağ iken/bağ iken” sözcüklerindeki “iken” sözcükleri rediftir. “Sağ bağ” sözcüklerin­de ise ortak kafiye sesi “AĞ” olup tam kafiyedir.

Dil özellikleri:

a) Dil sade, anlatım yalındır.
b) Halk diline yerleşmiş yabancı kökenli söz­cüklere yer vermiştir: Kahpe, viran, tenha, hüküm, azil, sual, mor, sümbül, bağ, evvel.
c) Deyim niteliğinde mecazlı söyleyişlere yer vermiştir: Yalan dünya, tas tas ağu içmek, kahpe felek.

Deyimler-Söz Grupları:

Ağuları tas tas içmek: Çok acı ve çileli günler geçirmek, yüreği acılarla doldurmak.
Mor sümbüllü bağ iken viran olmak: Genç, ne­şeli ve alımlı iken yaşlanmak, çökmek, karamsarlık içinde gözden düşmek, değersiz bir varlık haline gel­mek.
Ala karlı dağ iken yanıp gitmek: Genç, dinç ve sağlıklı iken gücü tükenmek.
Yalan dünya: Geçici, sonu olmayan dünya. Hükmü yürümek : Sözü geçmek.

Söz Sanatları:

Ozan, ilk dörtlükte, kendisini “mor sümbüllü bağ’a”, ikinci dörtlükte “ala karlı dağa” benzetmiştir. “Yaslandılar şıvgalarım kırdılar” dizesinde istiare ya­pılıyor. Şıvga sözcüğünden anlaşılacağı gibi, ozan, ken­disini ağaca benzetiyor. Dizede kendisine benzetilen “ağaç” söylenmiyor, benzetilen “ben” ile kapalı istia­re yapılıyor.

1. Etkinlik

Sınıf üç gruba ayrılır.

a. Birinci grup, aile büyüklerinden veya başka kişilerden mâni derlemeleri yapar ve bunları konularına göre tasnif ederek sınıfta okur.
b. İkinci grup, halk şiiri nazım biçim ve türlerinden (koşma, semai, varsağı, destan, türkü, mâni, ilahi, nefes vb.) oluşan bir şiir dinletisi hazırlar ve sunar.
c. Üçüncü grup, divan şiiri nazım biçimlerinden (gazel, kaside, şarkı, rubai, terkibibent vb.) oluşan bir şiir dinletisi hazırlar ve sunar.
ç. Dinlenen şiirlerin ahenk unsurları, ses akışları ve hissettirdikleri ile ilgili çıkarımlarda bulunulur.

• Cevap:

2. Etkinlik

İncelediğiniz metinlerde geçen “mamur, naçar, rüzgâr, mesrur, müştak, nalan” kelimelerinin doğru telaffuzuna öncelik çalışmalar yapınız.

• Cevap: “mamur, naçar, rüzgâr, mesrur, müştak, nalan” kelimelerinin doğru telaffuz çalışmasını yapabilirsiniz.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 116 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.