10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 148

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 148 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 148

Efsaneler; dünyanın yaratılışı ve sonu ile ilgili efsaneler, tarihî efsaneler, olağanüstü kişiler, varlıklar ve güçler üzerine efsaneler, dinî efsaneler olmak üzere sınıflandı ılır. Eski çağlara ait efsaneler (mitoloji); evrenin oluşumu, kişi ve olaylar hakkında bilim öncesi anlayışı yansıtan açıklamalar olarak görülmüştür. Bazı efsaneler, sadece kişiye ya da yere özgü oluşur. Batı edebiyatında Britanyalılar için hayatı efsaneleştirilerek anlatılan KralArthur (Artur), İsviçre’nin bağımsızlık sembolü olan Wilhelm Tell (Vilhelm Tel) bu tip efsanelere örnek gösterilebilir. Anadolu’da pek çok yerde karşılaştığımız taş kesilen insanlarla ilgili efsaneler, Yusufçuk, Kız Kulesi, Kanlı Mağara, Küçük ve Büyük Ağrı Dağı, Şahmaran ile Lokman Hekim vb. Türk edebiyatında yaşayan efsanelerdendir. Bugün birçok insan bu anlatıların gerçekliğine inanmasa da efsaneler, halk kültürüne kaynaklık etmeye devam etmektedir.

Efsaneler destan ve masallarla birçok yönden benzerlik gösterir. Efsane; çıkış noktasının gerçek bir kişi, yer ve olay olması, içinde olağanüstülükler bulunması gibi yönlerle destana benzer. Destanlarda efsanelere göre millî unsurlar daha fazladır. Oluşum aşamaları, kahramanların ve olayların özellikleri gibi yönlerle efsaneler destanlardan ayrılır.

Efsane, içinde olağanüstü özellikler bulunması yönüyle masala benzer. Efsanedeki tarihî gerçeklik, masalda bulunmaz. Masalda hayalî unsurlar ağır basar. Efsanedeki zaman ve yer aşağı yukarı bilinirken masalda belirsizlik vardır. Dinî konulara efsanelerde yer verilirken masallarda yer verilmez. Masallarda genellikle mutlu son görülürken efsanelerde böyle bir durum söz konusu olmayabilir.

Şahmaran ile Lokman Hekim adlı efsanede bir zamanlar Tarsus dolaylarında geçtiği var sayılan olağanüstü olaylar anlatılmaktadır. Adları belli olan bu yerler için anlatılan bu tür efsaneler, tarihî efsaneler olarak değerlendirilir. Kimi zaman aynı efsanenin farklı coğrafyalar için de anlatıldığı görülür.

Efsanede olağanüstü unsurlara yer verilse de olaylar yaşanmışlık izlenimi verir. Efsanenin geçtiği yerler gerçekte var olan yerlerdir:

“Tarsus’ta bugünkü Makam Camii civarındaki Eski veya Şahmaran Hamamı adıyla anılan hamam inşa edildi”

Sözlü gelenek içinde oluşan Şahmaran ile Lokman Hekim adlı efsane, Fehmi Anlaroğlu tarafından derlenerek yazıya geçirilmiştir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları bölümünde verilenler dışında anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doğru olup olmadığını kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

• Cevap:

Kelime ve kelime grupları:

• İzzet ve ikram: Yedirip içirmek (Sözlük anlamı ağırlamakmış.)
• Aziz: Değerli (Sözlük anlamı sevgide üstün tutulan, değerli ve mukaddes tutulanmış.)
• Mukadder: Kesin (Sözlük anlamı yazgıda var olanmış.)

2. Efsane türünün ortaya çıkmasında sözlü kültürün, toplumsal değişim ve etkileşimlerin rolünü belirtiniz.

• Cevap: İnsanlar ilk zamanlardan beri anlatmayı sevmiştir. Konuşmak, anlatmak insan için bir ihtiyaçtır. Anlatılan bir olay, dinleyen tarafından da başkalarına anlatılmıştır. Anlatılırken de değişikliklere uğramış, eklemeler yapılmıştır. Bu eklemeler metinde olduğu gibi olağanüstü özellikte de olabilmektedir. Ve sonuç olarak efsaneler de bu şekilde oluşmuştur.

3. Şahmaran ile Lokman Hekim adlı efsanede kullanılan anlatım biçim ve teknikleri ile bunların metindeki işlevini belirleyiniz.

• Cevap: Metinde anlatım biçimi olarak öyküleyici anlatıma, yer yer de betimleyici anlatıma yer verilmiştir. Anlatım tekniği olarak da anlatma (tahkiye), diyalog, gösterme ve özetleme kullanılmıştır.

4. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.

• Cevap:

Zaman: Zaman net değildir. “çok eskiden, bir gün, yedi yıl sonra, gel zaman git zaman” gibi ifadeler geçmektedir.

Mekân: Mekân adı olarak Tarsus geçmektedir. Bunun dışında “dağ, şehir, yaylak, ırmak kenarı, hamam, mezar, Tarsus Irmağı” gibi mekânlar sadece adlarıyla geçmekte, bu mekânlarla ilgili herhangi bir açıklama, betimleme yapılmamaktadır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 148 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.